ارزیابی هدف دسترسی به مراقبت های سرپایی در برنامۀ پزشک خانوادۀ روستایی با معیار های تداوم مراقبت ها و دسترسی ب موقع به مراقبت ها در شهرستان گرگان

مقدمه و هدف: یکی از هدف های نظام سلامت در ایران و برنامۀ گسترش شبکه های بهداشتی و درمانی در روستاها، افزایش دسترسی به مراقبت های سلامت می باشد. برنامۀ پزشک خانواده با هدف بهبود دسترسی به مراقبت های سلامت، از طریق ارتقای معیارهای کارکردی نظام سلامت، از سال ۱۳۸۴ در روستاها و شهرهای زیرِ ۲۰هزار نفر به اجرا درآمد. در این پژوهش، هدف افزایش دسترسی به مراقبت ها در برنامۀ پزشک خانواده با معیارهای تداوم مراقبت ها و دسترسی بموقع به مراقبت ها در سطح شهرستان گرگان ارزیابی گردیده است. مواد و روش ها: ابتدا شاخص هایی برای یکی از هدف های برنامۀ پزشک خانواده، شامل دسترسی به مراقبت های سلامت و شاخص های معیار کارکرد برنامه برای نشان دادن تداوم مراقبت ها و دسترسی بموقع به مراقبت ها معرفی گردید. سپس رابطۀ هم بستگی رگرسیونی بین متغیر شاخص دسترسی به مراقبت های سلامت و متغیرهای توضیحی یا شاخص های معیار کارکرد برنامۀ پزشک خانواده در هفده مرکز بهداشت روستایی شهرستان گرگان تعیین گردید. مدل آماری به کاررفته در پژوهش در سال های ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱، از نوع مدل داده های ترکیبی و مدل خطا ـ تصحیح با استفاده از نرم افزار eviews 8 می باشد. نتایج: تخمین هم بستگی رگرسیونی نشان داد که ۱۰درصد بهبود در شاخص ارتباط پزشک با بیمار و شاخص ثبت اطلاعات و پیگیری مراقبت ها در روند ماهانه توانست دسترسی به مراقبت ها را به ترتیب ۲/۶درصد و ۹/۴درصد افزایش دهد؛ اما افزایش ۱۰درصدی شاخص ارتباط پزشک با سطح تخصصی درمان، با کارکرد محدود، تنها تأثیری معادل با ۱/۱درصد افزایش در دسترسی به مراقبت ها داشته است. همچنین نشان داده شد که بهبود ۱۰درصدی در شاخص فعالیت ده گردشی برای گروه های هدف و شاخص مراجعات این گروه ها به پزشک خانواده در دوره های کمتر از یک ماه، موجب افزایش به ترتیب ۶درصد و ۱/۵درصد در شاخص دسترسی گردید. اما کارکرد فعالیت ده گردشی برای کل جمعیت تحت پوشش، محدود مشاهده گردید؛ به طوری که ۱۰درصد افزایش در این شاخص، تنها ۴/۱درصد دسترسی به مراقبت ها را افزایش داد. نتیجه گیری: این پژوهش با درنظرگرفتن مفاهیم سازگار با سایر پژوهش ها برای شاخص هدف و شاخص های معیار کارکردی و سپس با کمّی نمودن این شاخص ها و توضیح رابطۀ هم بستگی رگرسیونی بین این شاخص ها نشان داد که برنامۀ پزشک خانواده در شهرستان گرگان با کارکرد مناسب توانست شاخص هدف دسترسی به مراقبت ها را افزایش دهد. اما تأثیر کارکرد برنامۀ پزشک خانواده از جهت ارتباط با سطح تخصصی درمان و تداوم مراقبت ها برای مجموع جمعیت تحت پوشش، در حد موردانتظار نبوده است.